Καφεΐνη: όσα χρειάζεται να γνωρίζετε

Η κατανάλωση ροφημάτων που περιέχουν καφεΐνη αποτελεί καθημερινή συνήθεια εδώ και χιλιάδες χρόνια, παρόλα αυτά συχνά αποτελεί αντικείμενο προβληματισμού: τί είναι τελικά η καφεΐνη και τί οφέλη ή συνέπειες μπορεί να έχει η καθημερινή της κατανάλωση; Η καφεΐνη είναι ένα αλκαλοειδές της ξανθίνης, μιας φυσικής ουσίας που βρίσκεται στους καρπούς, τα φύλλα ή και τα φρούτα περισσότερων από 60 φυτών, όπως για παράδειγμα στους σπόρους του καφέ και του κακάο, τα φύλλα τσαγιού, τους καρπούς guarana και κόλα, ενώ συχνά προστίθεται σε ροφήματα, τρόφιμα και φάρμακα (π.χ. αναλγητικά). Η καφεΐνη είναι ένα ήπιο διεγερτικό του κεντρικού νευρικού συστήματος, που όμως επιδρά για μικρό χρονικό διάστημα και σύντομα αποβάλλεται από το ανθρώπινο σώμα, με μέσο χρόνος ημιζωής τις 4 ώρες (μεταξύ 2-10 ωρών). Η επίδρασή της εξαρτάται από την ποσότητα και τη συχνότητα κατανάλωσης της, αλλά και την ευαισθησία του ατόμου σε αυτή, ανάλογα με το μεταβολισμό και την γενετική του προδιάθεση. Οι φυσιολογικές επιδράσεις της καφεΐνης είναι ασθενέστερες στα άτομα που την καταναλώνουν συχνά, ενώ κατά την εγκυμοσύνη και με τη λήψη αντισυλληπτικών φαρμάκων μεταβολίζεται με πιο αργό ρυθμό. Πόση καφεΐνη μπορούμε να καταναλώνουμε; Σύμφωνα με την Αμερικάνικη Ιατρική Εταιρεία, η μέτρια πρόσληψη καφεΐνης (200-300 mg) δεν προκαλεί ανησυχία σχετικά με την υγεία, υπό την προϋπόθεση ότι οι άλλες συνήθειες του τρόπου ζωής (διατροφή, κατανάλωση οινοπνεύματος, κάπνισμα και άσκηση) είναι υγιεινές και η Αμερικάνικη Καρδιολογική Εταιρεία (AHA) αναφέρει ότι η μέτρια κατανάλωση καφέ δεν είναι επιβαρυντική. Η καφεΐνη δεν φαίνεται να αυξάνει τα επίπεδα της ολικής και LDL-χοληστερόλης ούτε την αρτηριακή πίεση υγιών ατόμων. Εξαίρεση αποτελούν όσοι δεν είναι συνηθισμένοι στην καφεΐνη και όσοι καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες. Στα άτομα που ήδη έχουν υπέρταση ή άλλους παράγοντες κινδύνου για καρδιαγγειακά, καθώς και κατά την εγκυμοσύνη, συστήνεται να καταναλώνεται με μέτρο κατόπιν ιατρικής συμβουλής. Σύμφωνα με μελέτες που έχουν δημοσιευτεί στη διεθνή επιστημονική βιβλιογραφία, μικρές έως μέτριες ποσότητες καφεΐνης (200 mg) αυξάνουν την εγρήγορση και μειώνουν προσωρινά το αίσθημα κόπωσης, ενώ βελτιώνουν την απόδοση σε αθλήματα αντοχής. Επιπλέον, όλο και περισσότερες μελέτες υποστηρίζουν ότι η καφεΐνη είναι πιθανό να μειώνει τη πιθανότητα εμφάνισης των νόσων Alzheimer και Parkinson, του διαβήτη τύπου 2 και διαφόρων μορφών καρκίνου (πχ παχέος εντέρου, ήπατος και δέρματος), αν και είναι απαραίτητο να διεξαχθούν περεταίρω μελέτες πριν διατυπωθούν οριστικά συμπεράσματα. Οι σύγχρονες συστάσεις των αρμόδιων φορέων, σε συνδυασμό με τα υπάρχοντα ερευνητικά δεδομένα, δικαιολογούν και επιτρέπουν την μέτρια κατανάλωση των αγαπημένων εκείνων ροφημάτων που περιέχουν καφεΐνη, ειδικά στα πλαίσια μιας ισορροπημένης διατροφής. Πυρογιάννη Βίκυ, MSc Κλινικός Διαιτολόγος – Διατροφολόγος www.nutrimed.gr